Slackline sporu nasıl doğdu?

İnsanlar, çok uzun zamandır iplerin, tellerin ve benzeri yüzeylerin üzerinde denge kurarak yürümeye çalışıyor. Birçokları gibi, ABD’de Yosemite Vadisi’ndeki tırmanışçılar da, dinlenme günlerinde otopark alanındaki demir zincirlerin üzerinde yürüyerek dengede kalmayı deniyorlardı. 80’lerde, Adam Grosowsky ve Jeff Ellington, ilk olarak tırmanış ekipmanlarını kullanarak dengede durma fikrini ortaya atarak, vadideki kamp alanlarında tanıtmaya başladılar.

Slackline, Kaliforniya'nın Yosemite Milli parkındaki tırmanış bahçelerinden çıkıp bağımsız bir aktivite oldu ve bu aktivite bu noktadan, yavaş yavaş diğer ülkelere ve dünyaya yayıldı. 2000’li yılların başı ile slackline dünya çapında tanınan, birçok kişi tarafından yapılan bir spor olmuştu. Bunun yanı sıra, kurulumu basit olan başlangıç tipi slackline setleri ile herkesin kurup deneyebileceği bir spor haline gelen slackline, bir hobi olarak insanlar arasında yayılmayı sürdürüyor.

---

Slackline nedir?

İki sabit nokta arasına kurulan, genişliği 2.5cm ile 5cm arasında değişiklik gösteren sentetik iplerden dokunmuş yassı bir ip (perlon) üzerinde denge kurma temeline dayanan bir spordur. Slackline, birçok farklı disiplini bulunan, şampiyonaları ve profesyonel sporcuları olan bağımsız bir spor dalıdır.

Slackline, başka branşlarla ilgilenen sporcuların denge antrenmanı olarak programlarına dahil edebilecekleri bir çalışma olabileceği gibi, fizyoterapinin parçası olarak uygulanabilmektedir. Slackline aynı zamanda yaratıcı gösteriler ve estetik görüntüsü sayesinde halka açık alanlara zenginlik kattığı gibi okul sporları, turizm ve rekreasyon gibi alanlarda insanların boş zamanlarında yaptıkları bir aktivite haline gelmiştir.

Slackline seti en basit haliyle, bir parça perlon (ip değil), iki sapan ve gerdirme sisteminden oluşur. Eğer slackline iki ağacın arasına kuruluyorsa, ağaçları ve kullanılan malzemeyi korumak için ağaç koruyucusu kullanmak gereklidir.

Slackline cambazlık mıdır? Geleneksel ip cambazlığından farkı nedir?

Slackline, bu spora yabancı olan kişiler tarafından ilk bakışta geleneksel ip cambazlığına çok benzetilse de cambazlıktan çok farklı konumda yer almaktadır. Slackline, günümüzde ulusal ve uluslararası federasyon ve spor klüpleri bulunan, çeşitli şampiyona ve yarışmaları düzenlenen ve kendi alt branşlarına ayrılmış olan bir spor dalıdır.

Kelime anlamı olarak İngilizcede gevşek hat anlamına gelen slackline’da, tel cambazlığındaki gergin ve hareketsiz olan telin üzerinde bir çubukla dengede kalmaktan farklı olarak, sporcu gevşek ve esneyen bir perlon üzerinde dengede kalmak için devamlı olarak tüm vücudunu kullanmak zorundadır. Slackline'da sporcu, esnek ve gevşek olan perlonun üzerinde denge de kalabilmek için tüm vücudunu kullanır. İp cambazlığında ise cambaz, gergin olan tel ya da ip üzerinde denge çubuğunun ağırlığıyla dengede kalmaya çalışır. Bu temel ayrımdan sebeple slackline cambazlık değil bir spor, slackline yapan kişi de bir sporcudur.

Eski bir gösteri ve sirk geleneği olan tel cambazlığında (tightrope) yapılabilen tüm figürler slackline’da da yapılabiliyorken, bunun yanında perlonun esneme özelliği sayesinde, bu geleneksel figürlere ek olarak, slackline’a özel dinamik figürler de yapılabiliyor. Diğer bir ayrım da, slackline kurulumunun daha hafif ve daha az ekipmanla, daha az gergin, daha az yük taşıyacak şekilde yapılıyor olmasıdır.

Slackline çıplak ayakla mı yapılmalı?

Slackline yaparken ayakkabı kullanmak yada kullanmamak sporcunun konforuna ve alışkanlığına bağlıdır. Çıplak ayakla yürünebileceği gibi ayakkabı kullanarak da yürünebilir. Slackline yapılan yerde, ayağı kesebilecek delecek ya da zarar verebilecek maddelerin bulunması halinde ayakkabı ile slackline yapılması yaralanmaların önüne geçecektir. Aynı zamanda soğuk havadan etkilenmemek adına da ayakkabı ile slackline'da yürünebilir. Slackline'da giyilecek ayakkabının seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, ayakkabının ince, düz bir tabana sahip olması. Kalın tabanlı ve tırtıklı ayakkabılar perlonu hissetmenizi engelleyebilir ve perlonun yassı yapısı sebebiyle sıksık ayağınızın takılmasına sebep olabilir. Çıplak ayak ile yürümek ise, ayakla perlon arasında hiç bir katman olmamasından dolayı, perlonu daha çok hissetmenizi sağlar. Kötü yanları arasında da, perlonun ayağı zedeleme ihtimalinin olması, soğukta slackline yapmayı zorlaştırıyor olması sayılabilir.

Slackline sporunun disiplinleri nelerdir?

Slackline, sporun gelişimine paralel olarak kendi içerisinde birçok alt disipline ayrılmıştır. Bunlardan başlıcaları: - Uzun (30+ m.) slackline hatları üzerinde yapılan longline, - Su üzerine kurulmuş hatlar üzerinde yapılan waterline, - Gergin hatlar üzerinde takla, sıçrayış, dönüşler vb. akrobatik hareketler yapma temeline dayanan trickline, - Yüksek bağlantı noktaları arasında hiç gerdirilmeden kurulan, orta noktası yere yakın, gevşek bir hat üzerinde yapılan rodeoline, - Yüksek iki nokta arasına kurulan ve emniyet kemeri ve emniyet ipi kullanılarak güvenliği sağlanan hatlar üzerinde yapılan highline olarak sıralanabilir. Tüm branşlar hat üzerinde dengede kalma temeline dayansa da, her disiplinin kendine özgü tekniği, antrenman şekli ve malzemesi vardır.

Slackline yaparken nelere dikkat etmeliyim?

Slackline yaparken öncelikle kullanacağımız malzemeleri iyi tanımalı ve güvenli olduklarından emin olmalıyız. Diğer bir önemli nokta da slackline için kullanacağımız bağlantı noktalarının seçimidir. Bağlantı noktaları için eğer ağaçları kullanacaksak, bu ağaçların bağlantı noktasındaki çapı en az 30 cm olmalıdır. Elektrik direkleri, sokak lambaları, trabzanlar, beton babaları slackline yaparken bağlantı noktası olarak kullanmıyoruz. Çünkü bu yapıların yerin altındaki bağlantıları yeterince güçlü olmayabilir ve genellikle yana doğru gerçekleşecek çekme kuvvetine karşı tasarlanmadıklarından dayanıklı değillerdir. Diğer yandan çapı 30cm'den büyük olsa bile doldurma toprak alan, büyük kaya bloğu vb. üzerinde olan ve köklerinin sağlamlığından şüphe ettiğimiz ağaçları bağlantı noktası olarak kullanmamalıyız. Aynı şekilde ağacı dikkatlice inceleyerek, herhangi bir hastalık, mantar, kuruma vb. olmayan sağlıklı ağaçları seçmeliyiz. Slackline'ı ağaca bağlarken yüzey alanı geniş sapanlar ( ince perlonlar ya da yuvarlak yapıdaki ipler/halatlar değil!), bu bağlantıların ağaca zarar vermemesi adına da ağaç koruyucular kullanmalıyız. Kullanacağımız metal ürünlerin kapanıp kilitlenebilen yapıda olması gerekiyor (mapa/shackle, çelik karabina vb.). Slackline yaparken bağlantı malzemeleri üzerinde periyodik/döngüsel yüklemelerin gerçekleşmesinden dolayı Alüminyum malzeme kesinlikle kullanmayın! Malzemenin yapısından dolayı alüminyum karabin vb. malzemeler öncesinde herhangi bir deforme ibaresi olmaksızın kırılabilirler. Kamusal alanlarda slackline yaparken bu alanı paylaştığınız diğer kişileri rahatsız etmeyecek ve zarar vermeyecek şekilde kurulumun ve sporun yapılmasına özen göstermek gerekiyor. Kurulan slackline hattı asla başıboş bırakılmamalı. Parklarda, oluşabilecek kazaları engellemek adına hava kararmadan önce slackline hattını sökmek tavsiye edilmektedir.

Slackline nerede yapılabilir, yapılmalıdır?

Slackline sporu, yeterli sağlamlıkta olan iki bağlantı noktasının bulunduğu ve aktivite sırasında sporcunun kendisi ve çevresindeki kişiler için tehlike unsuru barındırmayan bir alanda yapılabilir. Aslında teorik olarak bu spor yukarıda bahsedilen şartlara uyan her yerde yapılabilse de sporcuların en çok tercih ettiği bölgeler genellikle parklar olmaktadır. Parklar, hem açık havada ve doğa ile iç içe olmanın vermiş olduğu enerji, hem de bağlantı noktası olarak kullanılabilecek sağlam ağaçların olması ve bölgenin yumuşak zemine (çim vb.) sahip olması nedeniyle çok tercih edilmektedir. Normal parkların yanı sıra, dünyada bu sporun gelişmesine paralel olarak, slackline için özel tasarlanmış slackline parkları da oluşturulmaya başlanmıştır. Bölgenin yapısına ve hedeflenen slackline branşlarına göre tasarlanan bu alanlar, yeterli genişlikte alanları ya da yeterli sağlamlıkta ağaçları bulunmayan şehir parklarına güzel bir alternatif olarak sporculara sunulmaktadır. Açık havadaki bu alternatiflerin yanı sıra, özellikle uygun olmayan hava şartlarının olduğu zamanlarda ya da daha spesifik ve yoğun antrenmanlar için minder vb. ekstra materyallere ihtiyaç duyulan durumlarda spor salonlarında da uygun bağlantı noktaları oluşturularak slackline yapılabilmektedir.

Slackline sporu her yaşta yapılabilir mi? Ben de yapabilir miyim?

Slackline sporunun belirli bir başlama ya da yapabilme yaşı yoktur. Bu sporu yapması için herhangi bir sağlıksal engeli/sorunu olmayan " 7'den 70'e " herkes slackline yapabilir. Evet, sen de yapabilirsin! :)

Gözlerimle görmeden inanmam diyenler için:
( https://www.youtube.com/watch?v=LabXCt_TBFY )
( https://www.youtube.com/watch?v=Qf_kdIjBGkg )

Spanset gerdirme seti (Kamyoncu gergisi/cırcır gergi v.b) bu sporu yapmam için uygun mu?

Spanset gerdirme, cırcır gerdirme ya da kamyoncu gergisi olarak satılan (ratchet) ve asıl kullanım yerleri nakliye, yük sabitleme gibi endüstriyel alanlar olan bu sistemler bazı slackline başlangıç setlerine oldukça benzemektedir. Bu yüzeysel benzerlikten ve nispeten ucuz fiyatlarından dolayı slackline sporuna yeni başlamak isteyen ve yeterli malzeme bilgisi olmayan kişiler, endüstriyel amaçlarla üretilmiş bu setleri alarak slackline yapmak isteyebilir. Fakat, amacına uygun olarak kullanılmayan bu endüstriyel gerdirme ve yük sabitleme sistemleri büyük güvenlik problemlerine yol açabilir!

Bu yüzden, yeterli güvenliğin ve kullanışlılığın sağlanabilmesi için gerekli eklemeler veya değişiklikler yapılmadığı sürece endüstriyel amaçla üretilmiş bu setlerin slackline sporu için kullanılması uygun değildir! Her şeyden önce, bu sistemler slackline sporu için üretilmemiş olduklarından, bağlantı noktaları, gerdirme mekanizmasında kullanılan malzemelerin mukavemeti, metal parçaların ve dikişlerin sağlamlığı, kullanılan ip ve perlonların sağlamlığı ve esnekliği gibi konulara çok dikkat edilmesi gerekir. Sporcunun hat üzerinde yürüdüğü ya da farklı dinamik hareketler yaptığı zamanlarda slackline hattına ve bağlantı noktalarına uygulayacağı toplam yükün sisteme ne tip bir etkide bulanacağını iyi değerlendirmek gerekir. Örneğin, bu tip endüstriyel setlerde bulunan, kanca şeklindeki ya da kapısı/kilidi bulunmayan, güvenli çalışma yükleri belirtilmemiş metal malzemeler slackline kurulumunda kesinlikle kullanılmamalıdır. Bağlantı noktalarında bu parçalar yerine, her zaman kilitlenebilir çelik ( alüminyum değil!) karabina ya da mapa/kilit (shackle) ile kurulum yapılmalıdır. Bu bariz güvenlik risklerinin ötesinde, slackline için özel üretilen perlonlar daha farklı dokuma teknikleriyle üretildiği için kurulum aşamasında ve yürüme esnasında sporcuya çeşitli kolaylıklar ve sporcuun ihtiyacına uygun avantajlar sağlar. Bu yüzden slackline için üretilmiş ve standartları olan setleri tercih etmenizi tavsiye ederiz.

Highline kurulumu sırasında ipi karşıya nasıl geçiriyorsunuz?

Çevre faktörlerine bağlı olarak birkaç farklı yöntem kullanılıyor. Eğer kurulum yaptığınız alan "C" şeklinde ise, yani bir noktadan diğer noktaya aşağıya inmeden yay çizerek ulaşabiliyorsanız bu yay üzerinden yürüyerek kılavuz ip ya da highline hattının kendisi diğer tarafa geçirilebilir. Eğer birbirinden bağımsız iki farklı tepe/uçurum/bina gibi yerlerde kurulum yapıyorsanız zeminden yürütülerek iki nokta arasına yerleştirilen highline hattı ya da kılavuz ip aşağıdan yukarıya doğru yine kılavuz iplerin yardımı ile çekilebilir. Mesafeler uzadıkça perlonu yada kılavuz ipi çekmek sistemdeki malzemenin ağırlığından ve gerilimden dolayı çok zorlaşabilmektedir. Bu durumda yükü azaltmak için makara sistemi kurulabilir. Bu geleneksel yöntemlerin yanında bir yeni yöntem de drone kullanarak ince bir kılavuz ipi, ardından da daha kalın bir kılavuz ipi veya highline hattını geçirmek. Tabi bu yöntem çok daha zahmetsiz gibi görünse de kendi içerisinde drone düşürmek gibi riskleri de barındırmakta.

Highline yaparken korkuyor musunuz?

Hem evet, hem hayır... :)

Highline branşı ilkel içgüdülerimizi ve korkularımızı, boşluk algısının çok fazla olması nedeniyle, son derece aktif bir şekilde harekete geçirmeye çok müsait bir spor branşı. Bu yüzden highline üzerinde olan bir kişi hiçbir zaman korkmaz demek çok da mümkün değil. Sporcular her ne kadar zamanla bu ilkel içgüdülerini kontrol edebilmeyi öğrense de highline sporuna yeni başlayan bir kişi adrenalin ve korku duygusunu hissedebilir. Fakat burada üzerinde durulması gereken çok önemli bir nokta var.
Yukarıda bahsettiğimiz korku highline hattının güvenli olmamasından ya da tehlikeli olmasından kaynaklanan bir korku değil. Bu yüzden diğer yandan "Hayır, korkmuyoruz!" diyebiliriz.

Highline kurulumu son derece ciddi bir iş olup, yanlızca bu işte yeterli teknik bilgisi olan, deneyim kazanmış kişilerce ve doğru ekipman ile yapılması gereken bir kurulumdur. Highline hatlarının kurulumunda test edilmiş ve standartları olan malzemeler kullanılır ve gerekli güvenlik önlemleri yedekleri ile birlikte alınır. Bu şekilde, emniyet katsayısı son derece yüksek olarak kurulmuş olan highline hattı ise sporcuya malzemeye güvenerek ve korkmadan hareket etme imkanı verir. Yukarıda bahsedilen korku, mantıklı ve gerçekçi olarak durum değerlendirmesi yapıldığı zaman "nedensiz" sayılabilecek, yalnızca içgüdülerimiz tarafından harekete geçirilen bir duygudan ibarettir.

Bununla beraber sporcunun mental ve fiziksel olarak tam anlamıyla hazır olması da korkuyu ortadan kaldıran bir diğer önemli noktadır.

Ben de highline yapabilir miyim?

Evet, sen de yapabilirsin! Highline yapabilmek için gerekli teknik, fiziksel ve mental yeterliliğe ulaştıktan sonra highline yapamamak için hiçbir neden yok. :) Peki nedir bu teknik, fiziksel ve mental yeterlilikler? Her şeyden önce, highline hatlarında gerekli olan malzeme bilgisi, düğüm bilgisi, kurulum ve kontrol bilgisi v.b. teknik konularda minimum yeterliliğe sahip olmanız çok önemli. Her ne kadar ilk denemelerinizde kesinlikle yanınızda kurulum, yürüyüş ve acil durumlarda kurtarma yapabilecek yeterliliğe sahip bir eğitmen ya da profesyonel bir sporcu olması gerekse de sizin de üzerine çıkacağınız hat ve sizi koruyacak olan emniyet sistemleri hakkında temel bilgiye sahip olmanız gerekir. Teknik yeterlilik alanında bir diğer konu ise, highline hattı üzerinde yapmanız gereken, yürüyüşe başlayış, emniyetli bir şekilde düşüş, emniyet ipine (leash) tırmanış gibi "olmazsa olmaz" teknik konulara hakim olmak ve fiziksel olarak bu teknikleri uygulayabilecek kapasitede olmak. Bunlardan başlıcalarına birkaç örnek vermek gerekirse; - Kollar ile kendi vücut ağırlığını rahatlıkla kaldırabilmek, - Minimum 25-30 metre uzunluğunda olan ve orta noktasına çıkıldığında 1,5-2 metre çökme/seğim (sag) yapan bir slackline hattı üzerinde rahatlıkla baştan sona kadar yürüyebilmek, - Bu hat üzerinde oturduğu yerden ayağa kalkma hareketlerinden (chongo mount, double leg mount v.b.) en az birini rahatlıkla yapabilmek, - Highline hatlarında kullanılan emniyet ipine geri tırmanarak highline hattına ulaşma tekniğini (leash climb) rahatlıkla uygulayabilmek olarak sıralayabiliriz. Malzeme ve yürüyüş konularındaki bu teknik ve fiziksel yeterlilik aynı zamanda aşağıda bahsedeceğimiz mental yeterliliğe ulaşabilmeniz için de yardımcı olacaktır. Mental yeterlilik konusuna da kısaca değinmek gerekirse, sahip olduğunuz teknik ve fiziksel kapasitenizi highline üzerinde kullanmanızı engelleyecek zihin yapısını aşmak olarak tanımlayabiliriz. Bu durum elbette teknik ve fiziksel yeterliliğe ulaştıktan sonra highline üzerindeki tecrübelerinizden yola çıkarak her seferinde daha da geliştireceğiniz bir konu olsa da başlangıç için temel azim, güven ve kararlılık gibi unsurları geliştirmeniz gerekir.

Highline tehlikeli bir spor mu?

Highline branşı gerekli tecrübe, doğru ekipman ve doğru pratikler ile yapıldığı takdirde dünyanın en güvenli sporlarından birisidir. Bağlantı noktalarının doğru oluşturulması, kullanılan malzemelerin bakımı, denetimi ve doğru şekilde kullanılması, sporcunun highline hattının şartlarına uygun yeterlilikte olması ve çevre faktörlerin iyi bir şekilde dikkate alınması halinde tehlike oluşturabilecek riskler son derece minimize edilebilir ve kontrol altına alınabilir. Highline hattı her aktivite öncesinde kurulum konusunda uzman kişiler tarafından kontrol edilmeli ve her şeyin sorunsuz olduğundan emin olunmalıdır. Böylelikle hattın denetlenemediği süre içerisinde bir zarar görüp görmediğinin tespiti yapılır ve tehlike ihtimali ortadan kaldırılır.